Nobel Barış Ödülü, ifade özgürlüğü idealine

2021 Nobel Ödülleri’nde dün Nobel Barış Ödülü’nün kazananları açıklandı. 

Nobel Barış Ödülü’nün bu yılki sahipleri, “demokrasinin ve kalıcı barışın ön koşulu olan ifade özgürlüğünü koruma çabalarından dolayı” gazeteciler Maria Ressa ve Dmitry Muratov oldu.

Maria Ressa: Komite’nin duyurusunda, Filipinler’de bir grup gazeteci tarafından kurulan çevrim içi haber platformu Rappler’ın CEO’su olan Maria Ressa için “kendini ifade özgürlüğünün korkusuz bir savunucusu olarak gösterdi” ifadelerine yer verildi. Ressa’nın, geçtiğimiz günlerde görevi bırakacağını açıklayan Filipinler Devlet Başkanı Rodrigo Duterte’nin tartışmalı “uyuşturucu ticareti” savaşına odaklandığına dikkat çekildi.

Dmitry Muratov: Komitenin açıklamasında Muratov’ın Rusya’da giderek zorlaşan ifade özgürlüğünü on yıllardır savunduğu belirtildi. Muratov’un 24 yıldır genel yayın yönetmenliğini sürdürdüğü Novaja Gazeta’nın “Rusya’nın en bağımsız gazetesi” olduğuna dikkat çekilen açıklamada gazetede yolsuzluk, polis şiddeti, hukuksuz tutuklamalar, seçim hileleri gibi konulara ilişkin çok sayıda önemli makalenin yayımlandığı ifade edildi.

Neden önemli?

Sınır Tanımayan Gazeteciler tarafından yayımlanan 2021 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi, pandeminin gazetecilerin bilgi kaynaklarına erişimini ve sahada haber yapmalarını engellemek için gerekçe olarak kullanıldığını söylüyor. 180 ülke arasında basın özgürlüğü durumunun “iyi” olarak nitelendiği yalnızca 12 ülke bulunuyor. 73 ülkede bağımsız gazeteciliğin tamamen ya da büyük ölçüde engellendiği belirtiliyor. 

BBC’den Alistair Coleman’ın ifadesiyle “yıllardır hükümetlerinin başına dert açan” iki ödül sahibinin de gazeteci olması, verilerin ifade özgürlüğüne erişmenin giderek güçleştiğini gösterdiği bir dönemde önem arz ediyor.

Nobel Barış Ödülü, nasıl?

“Dünyanın en prestijli siyasi ödülü” olarak tanımlanan Nobel Barış Ödülü, Alfred Nobel’in vasiyeti uyarınca “halklar arasında kardeşliği ilerletmek, daimî orduların kaldırılması veya azaltılması, barış kongrelerinin kurulması ve tanıtılması için en çok veya en iyisini yapan” kimselere veriliyor. Norveç Nobel Enstitüsü’nden Bjorn Rangan; “daha iyi, daha düzenli, daha az savaşın olduğu ve insanların daha barışçıl bir ortamda aynı anda var olabildiği bir dünya için çaba sarf eden” kişilerin ödüle layık görüldüğünü söylüyor.

Norveç Nobel Komitesi; her yıl belirlenen bir tarihe kadar aday gösterilen isimler arasından bir kısa liste oluşturuyor ve yaklaşık bir ay boyunca bu isimler üzerinde tartışılıyor. Reuters’ın aktardığına göre bu yıl ödülün sahipleri 329 aday arasından belirlendi. Listede iklim aktivisti Greta Thunberg, Rusya’da tutuklu muhalif lider Aleksey Navalni, Sınır Tanımayan Gazeteciler, Belarus’ta Lukaşenko muhalifi Svyatlana Tsihanouskaya ve Dünya Sağlık Örgütü gibi kişi ve kurumlar yer alıyordu.