Prof. İvet Bahar Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi üyeliğine seçilen ilk Türk bilim kadını oldu

Dünyanın en prestijli bilim akademisi Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi’nin 157 yıllık tarihinde ilk kez bir Türk bilim kadını, üyeliğe seçildi.

190’ı Nobel ödüllü, toplam 2 bin 900 üyesi bulunan akademiye seçildiğini geçtiğimiz pazartesi öğrenen Bahar, “Bu seçim aslında şimdiye dek yürüttüğüm araştırmaların saygın bir bilim kurumu tarafından kabul görmesi anlamına geliyor. Bu da çok gurur verici bir şey tabii” dedi.

Akademiye bilimin ilerlemesine katkı sağlayanlar seçiliyor

İsminin birkaç yıl önce üyeler tarafından Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi’ne önerildiğini anlatan Prof. Dr. Bahar, “Seçimler genelde bir veya birkaç üyenin sizi kurula önermesiyle oluyor. Birkaç yıl önce beni önermişler. Seçildiğimi Pazartesi günü öğrendim. Çok hoş bir sürpriz oldu benim açımdan tabii ki. Üye seçimindeki en önemli kıstaslardan biri de yaratıcılık. Yaptığınız çalışmaların çok yeni olması ve bilimin ilerlemesine önemli katkılarda bulunuyor olmanız gerekiyor. Şunu özellikle vurgulamak isterim, bu akademiye seçilmeme neden olan çalışmalarımın başlangıcı Boğaziçi Üniversitesi‘ndeki yıllarıma dayanıyor. Çok onur verici bir olay tabii ki. Uluslararası saygın bir kurumda yaptığınız bilimin takdir edilmesi, saygı uyandırması anlamına geliyor bu” diye konuştu.

Boğaziçi Üniversitesi’ndeki 15 yıllık kariyerinin ardından 2001 yılında ABD’ye giden ve halen Pittsburgh Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde, kurucusu ve başkanı olduğu “Bilgisayar Destekli Sistem Biyolojisi” bölümünde 120 kişilik bir ekibi yöneten Bahar, aynı zamanda Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü NIH’in desteklediği projelerle biyolojik bilimler ve ilaç tasarımları alanında çalışmalar yürüten iki farklı merkezde daha başkanlık görevini yürütüyor.

Prof. Dr. Bahar, Pittsburg Üniversitesi’nin İlaç Tasarımı bölümünde de başkan yardımcılığı görevini sürdürüyor. Bahar, 2016 yılında da ABD Başkanı Barack Obama’nın davetlisi olarak Beyaz Saray’a konuşmacı olarak davet edilmiş ve “Çok Ölçekli Modelleme ve Biyolojide Büyük Veri” başlıklı konuşmasında, ‘süper bilgisayar’ teknolojisi ile daha önce yapılamayan, ilaç tasarımlarında da kullanılan moleküler ve hücresel düzeydeki simülasyonların nasıl daha hızlı ve doğru bir şekilde yapılabileceğini anlattı.

Çalışmaları, deneylerin hızla sonuçlanmasını sağlıyor

Boğaziçi Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü’nden sonra malzeme bilimleri konularında çalıştığını anlatan Bahar, “Giderek biyolojik malzemelere ilgi duymaya başladım. 2001 yılında ABD’ye geldim. Genom teknolojisi alanındaki büyük gelişmelere paralel olarak bilgisayar destekli hesaplamalı biyoloji önem kazandı. Bizim yaptığımız simülasyonlar, daha sonra yapılacak olan deneylere ışık tutuyor. Deney sayısını azaltmaya ve çalışmaların sonuca ulaşma süresini kısaltmaya yarıyor” diye konuştu.

Virüsün hücreye girmesini engellemeye çalışıyoruz

Çalışmalarının, temel araştırma alanı içerisinde yer aldığını vurgulayan Bahar, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bizim bilgisayar destekli simülasyonlarımızın çok farklı alanlara uygulanma şansı oluyor. Benim bu anlamda en fazla yoğunlaştığım konular, son yıllarda nörolojik hastalıklar oldu. Özellikle kanser tedavisine yönelik ilaç tasarımlarında da epey çalıştım. Hatta şimdilerde koronavirüs ortaya çıktıktan sonra, bununla ilgili de grubumuz çok yoğun bir şekilde çalışmaya başladı. Virüsün hücreye girmesine nasıl engel olabiliriz, çoğalmasını nasıl azaltabiliriz, o tür sorulara yanıt arıyoruz.

Kan sulandırıcı ilaçlar Kovid tedavisinde yardımcı olabilir

Özellikle belirli bir protein üzerine odaklandık. Virüsün yüzeyinde, insan hücresinin reseptörlerini tanıyan Spike proteinleri var. Bu proteinlerle, virüsün hücre içine girmesini sağlayan reseptörler arasındaki etkileşime engel olarak, virüsün vücutta enfeksiyon yaratmasının önüne geçmeye çalışıyoruz. Gözlemlerimizden biri antikoagülan dediğimiz kan sulandırıcı bazı ilaçların, buna yardımcı olabileceği yönünde.“

İVET BAHAR KİMDİR?

Prof. Dr. İvet Bahar, 1957 yılında İstanbul’da dünyaya geldi.  Boğaziçi Üniversitesi’nde lisans ve yüksek lisans yaptı.  İstanbul Teknik Üniversitesi’nde doktora eğitimi tamamladı.

Gauss Ağ Modeli ve Anizotropik Ağ Modeli ile ilgili çalışmalar yaptı. Prof. Dr. Bahar, Pittsburg Üniversitesi’nin İlaç Tasarımı bölümünde de başkan yardımcılığı görevini sürdürüyor.

Prof. Dr. İvet Bahar, 2004 yılından bu yana Pittsburgh Üniversitesi Tıp Fakültesi Bilgisayar ve Sistem Biyoloji bölümünde Kurucu Başkanı ve Seçkin Profesör olarak çalışmalarına devam ediyor.

Avrupa Moleküler Biyoloji Organizasyonu (EMBO), Bilim Akademisi (BA) ve Avrupa Araştırma Konseyi (ERC) Fiziksel ve Mühendislik Bilimleri inceleme kurulu üyesi olan Prof. Bahar’ın, hesaplamalı biyolojide 250’den fazla makalesi bulunuyor.

Çalışmaları ile moleküler biyolojide yeni ufuklar açan, proteinlerin, yapısal etkileşimlere ve mutasyonlara adapte olmak dinamiklerini kullanma yeteneği olduğunu ortaya koyan Prof. Bahar, son yıllarda yaptığı çalışmaları ile nörodejeneratif hastalık ve uyuşturucu bağımlılığı ile mücadelede yeni perspektifler sağlamıştır.

Prof. Dr. Bahar, 2016 yılında da ABD Başkanı Barack Obama’nın davetlisi olarak Beyaz Saray’a konuşmacı olarak davet edilmiş ve “Çok Ölçekli Modelleme ve Biyolojide Büyük Veri” başlıklı konuşmasında, ‘süper bilgisayar’ teknolojisi ile daha önce yapılamayan, ilaç tasarımlarında da kullanılan moleküler ve hücresel düzeydeki simülasyonların nasıl daha hızlı ve doğru bir şekilde yapılabileceğini anlattı.