Bir yemek şefinin kampanyasıyla İngiltere İstatistik Kurumu enflasyon ölçme yöntemini değiştiriyor

İngiltere Ulusal İstatistik Ofisi (ONS), tek haneli enflasyon rakamının her gelir grubundaki insanın gerçek durumunu yansıtmadığını belirterek, hayat pahalılığı ölçümünde temel aldığı ürün çeşitlerini genişletme kararı aldı. Gıda yoksulluğuna karşı kampanya yürüten yemek şefi Jack Monroe, bu kararı sevindirici bulduğunu söyledi.

İngiltere’nin 31 yaşındaki 6 yemek kitabı yazarı yemek şefi Jack Monroe, ülkede zamlardan en fazla yoksulların etkilendiğini savunuyor ve yoksulların gıda sıkıntısına dikkat çekmek için kampanya yürütüyordu. Monroe, temel ihtiyaç maddelerine yapılan zamların resmi enflasyon oranından daha fazla olduğuna dikkat çekerek, enflasyonu ölçme yöntemlerinin bu durumu yansıtmadığını söylüyor. “Enflasyonu ölçtüğümüz sistem temelde kusurlu ve gerçeği yansıtmıyor. Asgari ücretliler, sıfır saat sözleşmeliler, gıda bankası müşterileri ve diğer milyonlarca insan için gerçek fiyat artışlarını hesaplamalısınız” diyor. Sıfır saat sözleşmeleri İngiltere’de işverenler tarafından sıkça tercih edilen bir iş sözleşmesi. Çalışan ve işveren arasında sabit saatli bir anlaşma yapmak yerine, çalışana çalışacağı saatler üzerinden maaş ödeniyor. Bu sözleşmeyle çalışan, işveren ne zaman gerek duyarsa o zaman çalışmaya uygun olacağını taahhüt ediyor. İşveren ne zaman ekstra işgücüne gerek duyarsa çalışana haber veriyor ve çalışan işverenin belirlediği program çerçevesinde çalışmaya başlıyor. Genellikler öğrenciler ve emekliler tercih ediyor.

Ya hep beraberiz ya da değiliz

Hesaplı bütçeyle yemek yapma üzerine kitaplar yazan, aynı zamanda blog yazarı olan Jack Monroe, fiyatları artan makarna, ekmek, kuru fasulye gibi temel ürünlere dikkat çekti.

Süpermarketlerde bir poşetlik alışveriş 12 ay önce 45 peni iken şimdi 1 sterline mal oluyor, en büyük artış yüzde 344’lük bir oranla pirinç fiyatında gerçekleşti.

Bu hesaplama için kullandıkları enflasyon oranı en az gelire sahip insanları büyük ölçüde yok sayıyor. 

Geçen yıl bu zamanlar, yerel süpermarketimdeki 500 gr’lık en ucuz makarna 29 peni idi. Bugün 70 peni. Bu, en yoksul ve en savunmasız haneleri vuran yüzde 141’lik bir fiyat artışı demek.

Aynı süpermarkette en ucuz pirinç geçen yıl bir kilogram için 45 peni idi. Bugün 2 sterlin. Bu yüzde 344’lük bir fiyat artışı demek.

Konserve spagetti 13 peni idi, şimdi 35peni. Fiyat artışı yüzde 169.

Ekmek 45 peni idi, şimdi 58 peni. Fiyat artışı yüzde 29.

Köri sosu. 30 peni iken şimdi 89 peni. Fiyat artışı yüzde 196.

Bir torba küçük elma. 59 peni idi, şimdi 89 peni. Yüzde 51’lik bir fiyat artışı.

Mantarın 400 gramı 59 peni idi. Şimdi 250 gramı 57 peni. Yüzde 56’lık bir fiyat artışı. (Ürünleri aynı fiyatta tutarak paketleri küçültmeye yönelik bu uygulama, perakende sektöründe ‘shrinkflasyon’ olarak bilinir ve cehennem kadar sinsidir. Çünkü hemen fark edilmesi çok zordur.)

Jack Monroe tepkisini dile getirdiği mesalarını şöyle bitirdi; “Başbakan [Boris Johnson], temel gıda ürünlerinin fiyatı yüzde 340 artarken yaşam maliyetini düşürdüğünü iddia ediyor. Buna isyan edecek kadar kızgınım.”

İngiltere’nin resmi istatistik kurumu Ulusal İstatistik Ofisi (ONS) bir açıklama yaparak, hayat pahalılığını ölçme yöntemlerinin değiştirilmekte olduğunu bildirdi.

ONS’nin Ocak ayında açıkladığı verilere göre İngiltere’de Aralık ayı enflasyon oranı yüzde 5,4 ile son 30 yılın en yüksek seviyesine ulaşmıştı.

Kurum, enflasyonda doğru resmi görmek için, fiyat takibi yaptığı ürün sayısını artıracağını ve tekrar gelir düzeyine göre enflasyon dağılımını yayınlamaya başlayacaklarını bildirdi.

ONS, uzun vadede süpermarket kasalarından geçen ürünlerle ilgili verileri de dikkate alarak enflasyon rakamlarını daha iyi hale getirmeyi planladığını kaydetti.

Monroe memnun

Daha önce BBC’ye en ucuz malları satın alan kişilerle ilgili istatistikler bulunmadığından yakınan şef Monroe, ONS’in açıklamasını memnunlukla karşıladı.

ONS, BBC’ye daha önce de farklı gelir gruplarının zamlardan nasıl etkilendiğini değerlendirmeyi düşündüğünü, ancak pandemi koşullarında tedarik zincirindeki aksamalar nedeniyle ellerinde yeteri kadar güvenilir veri bulunmadığını söyledi.

ONS, zamları izleme yöntemlerinde köklü değişiklikler yapmayı planlıyor. Bu çerçevede milyonlarca noktada doğrudan süpermarket kasalarından alınan verilerin kullanılması hedefleniyor.

Kurum, temsili ürünlerin fiyatları yerine kasalardan gelen verilerin incelenmesiyle, zamların daha doğru yansıtılacağını düşünüyor.